قرض الحسنه در قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

اقیموا الصلواه وآتی الزکواه واقرضواالله قرضا حسنا (سوره مزمل آیه 20)

نماز بگذارید وزکات بدهید وبه خداقرض الحسنه دهید وهرخیری راکه برای خودپیش میفرستید پاداش آن بزرگتراست .

قرض که یک کلمه عربی است در واژه لغوی  به معنای وام می باشد این کلمه 12مرتبه در قرآن کریم در سوره های بقره، مائده، حدید، تغابن و مزمل آمده است. برخلاف حرام دانستن ربا توسط قرآن کریم مرتباً به قرض بدون سود سفارش و تاکید شده تا آنجاکه هرجا در قرآن کلمه قرض آمده بلافاصله کلمه حسناً نیز آمده است.

قرض الحسنه از اعمال بسیار نیک و مورد تاکید قرآن کریم و نبی مکرم اسلامa وهمچنین ائمه اطهارDاست البته سنت قرض از ادیان قبلی نیز مورد سفارش بوده است چانچه در آیه شریفه 12 سوره مائده می فرماید: خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از میان آنان 12 والی برانگیخت وخدا فرمود اگر نماز بخوانید و زکات بدهید و به پیامبران من ایمان آورید و یاریشان کنید و به خدا قرض‌الحسنه بدهید من باشمایم .

درکتاب تورات در سفر خروج باب 22 آیه 25چنین قید میکند "اگرنقدی به فقیری از قوم من که همسایه توباشد دادید مثل  رباخواران با اورفتار مکن و از او بهره نستا نید ."

قرض الحسنه درتاریخ :

همچنین منتسیکیو متفکر قرن 17 درکتاب روح القوانین کتاب 22 ص 619 آورده : اگرانسان پول خود را بدون نفع به دیگری بدهد کار خوبی انجام داده ودر ادیان بدان توصیه شده که کار اخلاقی است ولی نه یک قانون کشوری .

چه بهتر آن که با گرفتن قرض مشکلی حل شده و یا فعالیتی انجام شود و بتواند قرض گرفته شده را برگرداند و زمانی قرض الحسنه نتیجه مطلوب میدهد که اصول اقتصادی اسلامی کنارآن باشد .

چه شرطهائی برای بهره گرفتن از ثواب قرض الحسنه وجود دارد ؟

1-قرض از مال یتیم نباشد .

2-قرض  دادن بدون منت واذیت باشد .

3-قرض از مال حلال باشد .

4-قرض دادن بانیتی خالص وبدون هیچ چشم داشتی باشد

5-قرض بدون نفع و سود حساب شده باشد تاحکم ربا پیدا نکند .البته لازم به ذکر است اگر قرض‌دهنده بدون شرط قبلی و بدون قصد سودی دریافت کند اشکال ندارد.(وسائل ج  13باب  19از کتاب‌الدین ص 105احادیث 4و10و12و16)

آیه 282 سوره بقره که طولانی ترین آیه قرآن کریم است به آیه دین معروف می باشد احکام زیادی از آن میتوان استفاده کرد در کتاب فقه راوندی به 23 حکم  واجب و مستحب و حرام و مکروه اشاره شده که در ذیل ذکرمی نمایم :

1-اذاتداینتم :یک دستوراست جهت تعیین زمان قرض .

2-فاکتبوه: قرض را باید یادداشت کرد .

3-ولیکتب بینکم:کاتبی باشد که به درستی بنویسد بین وام گیرنده و وام دهنده .

4-ولایاب کاتب :کاتب نباید ازآنچه به اومی گویند سرپیچی کند.

5-ولیملل الذی علیه الحق: شخص مدیون بگوید وکاتب بنویسد .

6-ولایبخس :کاتب نباید ازآنچه مدیون می گوید کم و زیاد کند .

از7الی 10- فان کان الذی علیه الحق سفیها او ضعیفا او لایستطیع فلیملل ولیه: اگر سفیه یا ضعیف است و اگر قدرت نوشتن یاگفتن ندارد باید سرپرست او بجای اواین کار را انجام دهد .

11- بالعدل: این امور باید براساس عدل باشد .

12- واستشهدوا : اگر کاتب نیست برای  معامله قرضی دو شاهد بگیرید .

13-شهیدین : دو مرد شاهدبگیرید .(اگریکی فراموش کرد دیگری یادآوری کند .)

14- فرجل و امراتان : یا یک مرد و دو زن شاهد بگیرید  .

15-ممن ترضون : هرشاهدهائی که آنهاراقبول داشته باشید و مورد قبول طرفین باشند .

16-ولا یاب الشهداء : نباید شاهدان از گواهی دادن برکیفیت قرض ودین کوتاهی کنند .

17- و لا تساموا : از دستورات بالا ملول نشوید  .

18- الی اجله : مدت تعیین شود .

19- الا ان تکون التجاره حاضره : البته تجارت نقد به نقد نیاز به این امور ندارد .

20- واشهدوا اذا تبایعتم : برای معاملات نقد هم برای احتیاط شاهد بگیرید.

21- ولا یضارکاتب : نویسنده به طرفین ضرر نرساند .

22- ولا شهید : شاهدان هم همینطور .

23- واتقوا الله ویعلمکم الله : درتمام این مراحل تقوی پیشه کنید تا خداوند به شما آگاهی لازم عنایت کند .

اما مقصود از قرض به خداوند چیست ؟

برداشتی که می‌توان از قرض به خداد داشت شاید این باشد که خداوند میتواند فقیر راغنی کند ولی براساس "ابی الله ای یجری الامور الا باسبابها "خدا حیا میکند مسائل را غیر از وسیله ها واسبابش برطرف کند لذا قرض به بنده اش را قرض به خودش تعبیر فرموده.

قرض الحسنه در فقه

برخی از احکام شرعی قرض در ذیل می آید. :

1-قرض مانند دیگر عقود دارای ایجاب وقبول است (قرارداد لازم دارد حتی اگر لفظی باشد.)

2- قرض ازعقود جایز است :هرگاه بخواهند میتوانند آنرا بهم بزنند .

3- ثواب و اجر اخروی دارد اگر بانیت خالص باشد هفتصد برابر ثواب دارد .

4- قرض دهنده نباید چیزی بیشتر بگیرد .

5-اگر مقروض بمیرد بدهکاریش نقد وحال میشود .

6- اگر بدهکار نتوانست بدهی خود رابپردازد طلبکار باید تا حد توان به او مهلت بدهد .

7- کسی که بی نیاز است کراهت دارد قرض بگیرد .

8- قرض برای هرکارمشروعی جایز است ولی زیارت خانه خدا و ازدواج در اولویت است .

9-وام گیرنده باید به موقع وام خود را پرداخت نماید والا خائن و سارق است .حتی قرض شهید هم باید پرداخت شود زیرا حق الناس و یا حق بیت المال است .

10-  در قرض کلیه شروط معامله مثل عاقل بودن و مالک بودن و رضایت داشن دوطرف و .....لازم است .